έκλειψη

έκλειψη
Παροδική επισκίαση ενός ουράνιου σώματος, η οποία προέρχεται από την παρεμβολή ενός άλλου μεταξύ αυτού και του παρατηρητή ή μεταξύ του ουράνιου σώματος και του Ήλιου που το φωτίζει. Με τη λέξη έ. εννοούμε συνήθως την παροδική εξαφάνιση του Ήλιου ή της Σελήνης, όταν όμως αυτό συμβαίνει μεταξύ των αστέρων χρησιμοποιούμε τον όρο επιπρόσθηση. Η έ. χαρακτηρίζεται ως ολικήμερική, ανάλογα αν επισκιάζεται ολόκληρη η επιφάνεια του ουράνιου σώματος ή ένα τμήμα της. Το φαινόμενο της έ. παρατηρείται κάθε φορά που ο Ήλιος, η Σελήνη και η Γη βρίσκονται αμοιβαία σε ορισμένες θέσεις. Επειδή το επίπεδο της εκλειπτικής και το επίπεδο της τροχιάς της Σελήνης γύρω από τη Γη σχηματίζουν μια γωνία 6°, η Σελήνη, σε κάθε σεληνιακό μήνα, συναντά το επίπεδο της εκλειπτικής σε δύο σημεία που ονομάζονται δεσμοί. Συνεπώς έ. είναι δυνατόν να συμβεί όταν οι δεσμοί συμπέσουν πάνω στην ίδια ευθεία που ενώνει τη Γη με τον Ήλιο, όταν δηλαδή τα κέντρα των τριών σωμάτων, Ήλιου, Γης, Σελήνης, βρεθούν στην ίδια ευθεία. Από αυτό προκύπτει ότι η έ. της Σελήνης είναι δυνατή, όταν αυτή βρίσκεται σε φάση πανσελήνου, γιατί συμπίπτει με τη γραμμή των δεσμών. Το φαινόμενο της έ., όπως έχει παρατηρηθεί, επαναλαμβάνεται κανονικά κάθε 223 σεληνιακούς μήνες, δηλαδή κάθε 18 έτη και 11 ημέρες. Κατά το διάστημα αυτό διαπιστώνονται 71 ε., από τις οποίες οι 28 είναι σεληνιακές και οι 43 ηλιακές. έ. Ηλίου. Οι ηλιακές ε. παρατηρούνται όταν η Σελήνη παρεμβάλλεται μεταξύ του Ηλίου και της Γης. Θα συνέβαιναν σε κάθε νέα σελήνη, αν συνέπιπταν οι τροχιές της Γης και της Σελήνης. Γι’ αυτό, οι ε. του Ήλιου είναι σπανιότερες. Η Σελήνη σχηματίζει, προς το μέρος που δεν φωτίζεται από τον Ήλιο, μια κωνική σκιά, της οποίας το μήκος κυμαίνεται από 51 έως 59 φορές το μήκος της γήινης ακτίνας, ανάλογα με την απόστασή της από τη Γη. Η απόσταση μεταξύ Γης και Σελήνης ανέρχεται περίπου σε 51 έως 63 φορές το μήκος της γήινης ακτίνας. Γι’ αυτό, όταν γίνεται έ. με τη Σελήνη στο απόγειο (στη μέγιστη απόσταση από τη Γη), η κορυφή του κώνου της σεληνιακής σκιάς δεν αγγίζει τη Γη και η επισκίαση του ηλιακού δίσκου δεν θα είναι πλήρης· επομένως η έ. θα είναι μερική. Σε ορισμένες όμως ζώνες της επιφάνειας της Γης, όπου συντρέχουν οι συνθήκες που απαιτούνται, η έ. θα είναι δακτυλιοειδής. Ο ηλιακός δίσκος θα φαίνεται φωτισμένος προς την περιφέρεια, σαν ένας μεγάλος φωτεινός δακτύλιος, ενώ το κεντρικό μέρος του ηλιακού δίσκου θα φαίνεται σκοτεινό, γιατί καλύπτεται από τη Σελήνη. Όταν η Σελήνη βρίσκεται στο περίγειο (στην ελάχιστη απόσταση από τη Γη), η κορυφή της σεληνιακής σκιάς καλύπτει μόνο ένα τμήμα της γήινης επιφάνειας (ποτέ περισσότερο από τα 12 χιλιοστά της). Στη ζώνη αυτή η έ. του Ηλίου θα είναι ολική, ενώ στις κοντινές περιοχές θα είναι μερική και στις υπόλοιπες αόρατη. Οι ολικές ε., καθώς και οι δακτυλιοειδείς, είναι φαινόμενα που συμβαίνουν σε πολύ αραιά διαστήματα και η διάρκειά τους είναι μικρή, κατά μέσο όρο 3-6 λεπτά της ώρας. Η δακτυλιοειδής έ. έχει μεγαλύτερη διάρκεια, κατά μέγιστο όρο έως 12’ 24’’. Οι τιμές αυτές αφορούν τις ορατές ε. στον Ισημερινό. Στα ανώτερα πλάτη η διάρκεια είναι ανάλογα μικρότερη. Η σπουδαιότητα, δηλαδή το μέγεθος μιας έ., εκφράζεται με το ποσοστό της επιφάνειας που καλύπτεται. Ως μονάδα λαμβάνουμε τη φάση της ολικής έ. Όταν λέμε, για παράδειγμα, ότι μια έ. Ηλίου έχει μέγεθος 0,5, σημαίνει ότι κατά τη μέγιστη φάση θα καλυφθεί το μισό του ηλιακού δίσκου. Κατά τις ηλιακές ε. κυρίως παρατηρούνται πολλά και διάφορα φαινόμενα. Το χείλος της Σελήνης δεν φαίνεται σαν τέλειος κύκλος, αλλά παρουσιάζει πολλές αλλοιώσεις και ανωμαλίες που οφείλονται στα υψώματα και στα βαθουλώματα της επιφάνειάς της. Κατά τις ολικές και δακτυλιοειδείς ε., λίγο πριν από τη συμπλήρωση της ολικής φάσης, οι επιφανειακές ανωμαλίες της Σελήνης σχηματίζουν μια κυκλική στεφάνη από άνισα σημεία, τα οποία φωτίζονται, που ονομάστηκαν κόκκοι του Μπέιλι. Εφόσον προχωρεί η επισκίαση του ηλιακού δίσκου, αρχίζει να μειώνεται ο φωτισμός του Ήλιου, ο οποίος εξακολουθεί να είναι αρκετά αισθητός όταν η έ. πλησιάζει το 0,5. Μόλις όμως περάσει το 0,8, η ελάττωση του φωτισμού μπορεί να προκαλέσει φυσιολογικές αντιδράσεις στα ζώα και στους ανθρώπους. Οι αντιδράσεις αυτές μπορούν να εξηγήσουν τον τρόμο και τις δεισιδαιμονίες των πρωτόγονων λαών κατά τις ηλιακές κυρίως ε. Επίσης έχουν παρατηρηθεί αντιδράσεις και στα φυτά. Οι συνεχείς παρατηρήσεις και μελέτες των ε. έδωσαν τη δυνατότητα στους αστρονόμους να επεξηγήσουν πολλά φαινόμενα που συμβαίνουν στον Ήλιο και να εξάγουν από αυτά συμπεράσματα για τη φυσική σύστασή του. έ. Σελήνης. Η Γη σχηματίζει, προς το μέρος που δεν φωτίζεται από τον Ήλιο, έναν κώνο σκιάς, της οποίας το μέγιστο μήκος μπορεί να είναι 108 φορές μεγαλύτερο του μήκους της διαμέτρου της, και έναν κώνο παρασκιάς, που συνεχώς γίνεται ευρύτερος όσο μεγαλώνει η απόσταση από τη Γη. Η μέση απόσταση της τροχιάς της Σελήνης από τη Γη, όταν πραγματοποιούνται οι κατάλληλες θέσεις για έ., ανέρχεται σε περίπου τριάντα γήινες διαμέτρους και η Σελήνη, κατά την έ., διέρχεται μέσα από ολόκληρη τη ζώνη της παρασκιάς και της σκιάς. Το φαινόμενο μπορεί να έχει σημαντική διάρκεια. Όταν όμως, εξαιτίας της θέσης της, η Σελήνη διέρχεται μόνο μέσα από την παρασκιά, τότε έχουμε έ. παρασκιάς. Μια τέτοια έ. παρατηρείται πάντοτε κατά τις ολικές ε., επειδή η Σελήνη κατά την έναρξη της έ. διέρχεται πρώτα από την παρασκιά και ύστερα από την κυρίως σκιά. Επίσης κατά τη λήξη, μετά την έξοδό της από την κυρίως σκιά, διέρχεται πάλι από τη ζώνη της παρασκιάς. Οι ε. της Σελήνης μπορεί να είναι ολικές ή μερικές, ανάλογα με το αν επισκιάζεται ολόκληρος ο σεληνιακός δίσκος ή τμήμα του. Σε κάθε έ. παρατηρείται μείωση της λαμπρότητας και του φωτισμού της Σελήνης. Ο σεληνιακός δίσκος είναι πάντοτε ορατός (και όταν ακόμα η Σελήνη είναι βυθισμένη ολόκληρη στη σκιά) με έναν χρωματισμό χαλκέρυθρο ή πορτοκαλί, που οφείλεται στη διάθλαση των ηλιακών ακτίνων προς το μέρος του κώνου της σκιάς, καθώς αυτές διέρχονται από τις παρυφές της Γης, και στην απορρόφηση των κυανών και ιωδών ακτίνων από την ατμόσφαιρα. Η διάρκεια της έ. είναι αρκετά μεγάλη. Για να διέλθει η Σελήνη μέσα από ολόκληρη τη ζώνη της παρασκιάς και της σκιάς χρειάζεται περίπου τέσσερις ώρες, ενώ για να διέλθει μόνο από την παρασκιά περίπου δύο ώρες. Έκλειψη Ηλίου στη νότια Αφρική, τον Ιούνιο του 2001, σε φωτογραφία από τη Ζιμπάμπουε (φωτ. ΑΠΕ). Έκλειψη είναι η παροδική επισκίαση, ολική ή μερική, ενός ουράνιου σώματος η οποία οφείλεται στην παρεμβολή ενός άλλου αστέρα. Συνήθως με τον όρο έκλειψη εννοούμε την επισκίαση του Ήλιου και της Σελήνης. Η αριστερή εικόνα παριστάνει την αμοιβαία θέση του Ήλιου, της Σελήνης και της Γης σε μια ηλιακή έκλειψη. Οι διαστάσεις των τριών ουράνιων σωμάτων και οι σχετικές αποστάσεις είναι συμβατικές για να εικονιστεί πιο παραστατικά το φαινόμενο. Οι τρεις σχηματικές παραστάσεις, δεξιά, παρέχουν τη γεωμετρική ερμηνεία του φαινομένου της ηλιακής (ολικής ή δακτυλοειδούς) και της σεληνιακής έκλειψης. 1. Ολική έκλειψη Ηλίου. Στην περίπτωση αυτή, ο Ήλιος, η Σελήνη και η Γη βρίσκονται στην ίδια ευθεία και ο κώνος της σκιάς που σχηματίζει η Σελήνη καλύπτει μόνο ένα μέρος της Γης: η έκλειψη θα είναι ολική μόνο στο κέντρο αυτής της ζώνης. 2. Δακτυλοειδής έκλειψη Ηλίου. Συμβαίνει όταν η Σελήνη βρίσκεται στο απόγειο, δηλαδή στη μέγιστη απόσταση από τη Γη. Στην περίπτωση αυτή, ο κώνος της σκιάς δεν αγγίζει τη Γη και ένας παρατηρητής πάνω στη Γη θα βλέπει τη Σελήνη σκοτεινή και περιβαλλόμενη από περιφερειακό φωτεινό δακτύλιο του Ήλιου. 3. Έκλειψη Σελήνης. Συμβαίνει όταν η Σελήνη διέρχεται μέσα από τον κώνο της σκιάς που σχηματίζει η Γη. Επειδή αυτός ο κώνος σκιάς έχει σημαντικό πλάτος, η σεληνιακή έκλειψη (το βέλος δείχνει την τροχιά της Σελήνης) μπορεί να έχει μεγάλη διάρκεια. Η έκλειψη του Ηλίου τον Αύγουστο του 1999, όπως φάνηκε από τους στύλους του Ολυμπίου Διός (φωτ. ΑΠΕ). Έκλειψη της Σελήνης, τον Ιανουάριο του 2001, όπως φάνηκε από το Λίβερπουλ της Αγγλίας (φωτ. ΑΠΕ).
* * *
η (AM ἔκλειψις)
1. (για ουράνιο σώμα) μερική ή ολική συσκότιση
2. ο θάνατος σημαντικού ή προσφιλούς προσώπου
3. έλλειψη είδους, καταναλωτικού αγαθού, κ.λπ.
αρχ.
1. εγκατάλειψη
2. απώλεια
3. (ως δικανικός όρος) παράλειψη εμφανίσεως στο δικαστήριο επειδή κάποιος δεν είναι αστός
4. ανάσχεση εξόδου, συγκράτηση.

Dictionary of Greek. 2013.

Игры ⚽ Поможем решить контрольную работу

Look at other dictionaries:

  • έκλειψη — η 1. ανυπαρξία, έλλειψη, εξαφάνιση. 2. (αστρον.), το φαινόμενο της παροδικής μερικής ή ολικής απόκρυψης του δίσκου του Ήλιου, που οφείλεται στην παρεμβολή της Σελήνης μεταξύ του Ήλιου και της Γης, ή του δίσκου της Σελήνης, που οφείλεται στην… …   Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας (Новый толковании словарь современного греческого)

  • ἐκλείψῃ — ἐκλείψηι , ἔκλειψις abandonment fem dat sg (epic) ἐκλείπω leave out fut ind mid 2nd sg …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • εκλειπτικός — ή, ό (Α ἐκλειπτικός, ή, όν) αυτός που ανήκει ή αναφέρεται στην έκλειψη νεοελλ. το θηλ. ως ουσ. η εκλειπτική ο μέγιστος κύκλος τής ουράνιας σφαίρας τον οποίο διαγράφει η γη κατά την περιφορά της γύρω από τον ήλιο αρχ. 1. αυτός που προκλήθηκε από… …   Dictionary of Greek

  • σελήνη — (Αστρον.). Ο μοναδικός φυσικός δορυφόρος της Γης. Τα γενικά γνωρίσματα του ήταν γνωστά από την αρχαιότητα στους αστρονόμους, τα γεωλογικά όμως και φυσικά χαρακτηριστικά του μόλις τώρα αρχίζουν να αποκαλύπτονται με τα στοιχεία που πρόσφεραν οι… …   Dictionary of Greek

  • δακτυλιοειδής — ( ούς), ές 1. αυτός που έχει σχήμα δακτυλίου 2. ανατ. «δακτυλιοειδής χόνδρος» ο κατώτερος από αυτούς που αποτελούν τον σκελετό τού λάρυγγα 3. αστρον. «δακτυλιοειδής έκλειψη ηλίου» ηλιακή έκλειψη κατά την οποία ο μαύρος δίσκος τής Σελήνης δεν… …   Dictionary of Greek

  • σεληνιακός — ή, ό / σεληνιακός, ή, όν, ΝΜΑ αυτός που ανήκει ή αναφέρεται στη Σελήνη («σεληνιακό φως») νεοελλ. αρχ. (φρ) «σεληνιακός μήνας [ή μήν]» το χρονικό διάστημα που αντιστοιχεί σε μία πλήρη περιστροφή τής Σελήνης γύρω από την Γη νεοελλ. φρ. α)… …   Dictionary of Greek

  • Θαλής ο Μιλήσιος — (τέλη 7ου – αρχές 6ου αι. π.Χ.). Φιλόσοφος και μαθηματικός. Θεωρείται ο ιδρυτής της ιωνικής σχολής ή της σχολής της Μιλήτου, διότι έθεσε πρώτος το πρόβλημα της γενικής αρχής όλων των πραγμάτων, που για τον ίδιο ήταν το υγρό στοιχείο. Ως… …   Dictionary of Greek

  • εκλειπτικός — ή, ό 1. που ανήκει ή αναφέρεται στην έκλειψη ή την εκλειπτική (βλ. λλ.): Εκλειπτικός μήνας. 2. το αρσ. ως ουσ., εκλειπτικός (ενν. κύκλος), ο κύκλος που στο επίπεδό του πρέπει να συμπέσουν Ήλιος και Σελήνη για να γίνει έκλειψη, ο ηλιακός κύκλος. 3 …   Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας (Новый толковании словарь современного греческого)

  • Eclipse — (englisch für „Finsternis, Verdunkelung“, aus altgriechisch ἔκλειψη) steht für Begriffe aus folgenden Bereichen: Musik The Dark Side of the Moon, Album von Pink Floyd (Arbeitstitel des Albums und ein Musikstück darauf) Eclipse (Yngwie Malmsteen… …   Deutsch Wikipedia

  • Ekliptik — mit vier Sonnenörtern und Himmelskoordinaten Die Bahnebenen aller Planeten sind nur relati …   Deutsch Wikipedia

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”